Một cán bộ đoàn thanh tra liên ngành cho rằng nếu vấn đề nóng trong lĩnh vực xăng dầu năm 2008 là những vi phạm về đo lường, thì năm nay đáng báo động là chuyện chất lượng... Ba cửa hàng xăng dầu ở TP.HCM đã bị phát hiện bán xăng A92 không đạt chất lượng sau đợt kiểm tra đột xuất của cơ quan chức năng

Xăng được treo bảng và bán với giá của xăng A92, nhưng khi kiểm tra lại có chỉ số octan rất thấp, thậm chí có mẫu chỉ là 78,3 (RON).

Đây không phải lần đầu tiên phát hiện việc kinh doanh dối trá của một số cửa hàng bán xăng dầu. Chính những nhân viên đi kiểm tra cũng phải thừa nhận việc xử phạt nhẹ như “phủi bụi” nên sau đợt kiểm tra tình hình vẫn đâu hoàn đó.

Ba cửa hàng bán xăng dỏm.  Ảnh 1: Cửa hàng xăng dầu Đông Thạnh (145 ấp 5, xã Đông Thạnh, huyện Hóc Môn, TP.HCM) - Ảnh: Minh Đức. Ảnh 2: Cửa hàng xăng dầu Thành Tấn (948 Tân Kỳ Tân Quý, P.Bình Hưng Hòa, Q.Bình Tân, TP.HCM)- Ảnh: T.T.D. Ảnh 3: Cửa hàng xăng dầu 61 Trần Hưng Đạo, Q.1, TP.HCM - Ảnh: T.T.D.

Tiền phạt còn nhẹ

Theo bà Nguyễn Thị Thanh Nga - trưởng phòng quản lý tiêu chuẩn đo lường chất lượng, Chi cục Tiêu chuẩn đo lường chất lượng (Sở Khoa học và công nghệ TP.HCM), đã thực hiện việc kiểm tra đột xuất 15 điểm bán xăng dầu dựa trên phản ảnh trực tiếp của người tiêu dùng, thông tin được cung cấp từ các cơ quan chức năng..., quy trình kiểm tra được thực hiện chặt chẽ. Đầu tiên là dùng máy kiểm tra nhanh tại các cây xăng, sau đó đem mẫu về phân tích, kiểm nghiệm tại một đơn vị độc lập khác. Kết quả kiểm tra đợt đầu cho thấy tình trạng gian lận xảy ra tại các cửa hàng xăng dầu thuộc những doanh nghiệp tư nhân, đơn vị kinh doanh nhỏ.

Chỉ số octan trong xăng tại các cửa hàng bị kiểm tra đạt thấp, theo nhận định của bà Nga, nhiều khả năng các đơn vị này đã bán xăng 83 nhưng lại đề xăng 92, hoặc pha trộn xăng với một số loại nhiên liệu, dung môi khác...

Khách đổ xăng tại trạm xăng 61 Trần Hưng Đạo, Q.1, TP.HCM chiều 22-7 - Ảnh: T.T.D.

Trước mắt, thanh tra Sở Khoa học và công nghệ TP.HCM đã đình chỉ lưu thông 30.900 lít xăng A92 ăn gian chất lượng, các cơ sở vi phạm vẫn hoạt động bình thường và chỉ bị phạt vi phạm hành chính từ 5-8 triệu đồng mỗi đơn vị. Ông Dương Công Khanh, trưởng phòng nghiệp vụ Chi cục Quản lý thị trường TP.HCM - đơn vị thành viên trong đoàn kiểm tra liên ngành về xăng dầu, cho rằng số tiền phạt trên vẫn quá nhẹ so với lợi nhuận thu được từ hành vi gian lận kia.

Một chuyên gia trong ngành xăng dầu phân tích: với các phương pháp và thiết bị kiểm tra hiện nay, sai số cho phép khi đo kiểm tra là từ 3-4 RON, còn chênh lệch quá lớn, dưới cả xăng A83 thì chắc chắn là pha dầu hoặc dung môi khác. “Với mức chênh lệch giữa giá xăng A92 và các loại dầu hỏa, DO hiện nay, chỉ cần pha 10% vào xăng, mỗi lít đã có thể lãi 200 đồng.

Đó là chưa kể đến chuyện pha các dung môi khác” - vị chuyên gia này nói. Nói về nguồn gốc của xăng dỏm, vị chuyên gia này cho rằng không thể có nguồn xăng chất lượng thấp nhập lậu vào VN, còn xăng nhập chính thức thì trước khi lưu thông sáu giờ đã được kiểm định chất lượng. Vì vậy, nhiều khả năng là do các đại lý...

Chế tài mạnh hơn

Theo quy định hiện nay, các đại lý, cửa hàng xăng dầu chỉ được ký hợp đồng mua trực tiếp tại một tổng đại lý hoặc tại một đầu mối nhập khẩu xăng dầu. Nhưng trên thực tế, đại lý có thể mua từ nhiều nguồn khác nhau mà đơn vị cung cấp có ký hợp đồng không thể kiểm soát nổi. “Họ mua bất kỳ chỗ nào có giá rẻ hơn, đầu mối nhập khẩu nào cũng biết nhưng không thể làm gì được. Dựa vào chứng từ, hóa đơn, chỉ có cơ quan thuế mới “xử” được những đại lý đó, nhưng không hiểu sao chưa thấy cơ quan nào vào cuộc” - giám đốc một công ty nói. Cũng chính vì đại lý, cửa hàng xăng dầu mua từ nhiều nguồn khác nhau nên việc kiểm soát chất lượng là câu chuyện cực kỳ khó, nếu không muốn nói là không thể đối với các đầu mối nhập khẩu xăng dầu.

Nếu như năm 2008, những vi phạm về đo lường là vấn đề nóng trong lĩnh vực xăng dầu thì hiện nay, theo một cán bộ của đoàn thanh tra liên ngành cho rằng chất lượng là chuyện đáng báo động. Theo bà Nga, cơ quan chức năng nhận được rất nhiều nguồn tin về chất lượng xăng dầu nên sẽ tiếp tục mở những đợt kiểm tra đột xuất với quy mô lớn hơn, biện pháp chế tài cũng mạnh hơn.

Theo quy định tại nghị định số 54 có hiệu lực thi hành từ ngày 31-7-2009 về xử phạt vi phạm hành chính trong lĩnh vực tiêu chuẩn, đo lường và chất lượng sản phẩm hàng hóa, mức phạt tiền đưa ra dựa trên giá trị lô hàng vi phạm. Lô hàng càng lớn, số tiền phạt càng cao. Ngoài ra, hành vi vi phạm, mức độ gian lận về chất lượng cũng là một trong những yếu tố để các cơ quan chức năng đưa ra mức chế tài.

Thêm vào đó, những khoản tiền thu lợi bất chính cũng sẽ bị thu hồi về ngân sách. Với những điểm mới trên, hình phạt đối với hành vi vi phạm sẽ sát với thực tế hơn.

Nhưng biện pháp hữu hiệu nhất, theo các chuyên gia, là công bố địa chỉ những cửa hàng vi phạm để người tiêu dùng biết.